Sáng 13/11, Viện An ninh phi truyền thống (Trường Quản trị và Kinh doanh – ĐHQG Hà Nội) phối hợp với Cổng TTĐT Chính phủ tổ chức Tọa đàm góp ý Văn kiện Đại hội XIV của Đảng với chủ đề “Bảo đảm an ninh, quốc phòng gắn với phát triển bền vững trong định hướng chiến lược Đại hội XIV của Đảng Cộng sản Việt Nam.”
Khái quát và gợi mở những vấn đề về quản trị an ninh phi truyền thống (ANPTT) trong bối cảnh mới và góp ý những nội dung Dự thảo Văn kiện, GS. TS. Hoàng Đình Phi, Hiệu trưởng Trường Quản trị và Kinh doanh, ĐHQGHN cho biết: “Về phát triển bền vững quốc gia, chúng tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm của các học giả thế giới, các nhà lãnh đạo quốc tế và Liên Hợp Quốc về việc cần theo đuổi và quyết liệt thực hiện nhanh 17 mục tiêu phát triển bền vững đã được đề ra của Liên Hợp Quốc. Việt Nam đã và đang tích cực thực hiện các mục tiêu này, và chúng ta tự hào về những kết quả đạt được, từ xoá đói giảm nghèo, phát triển bình đẳng giới, đến phát triển kinh tế và tạo việc làm bền vững (như Mục tiêu 8 của Liên Hợp Quốc). Đặc biệt, chúng ta đã có những tiến bộ trong Mục tiêu 5 về bình đẳng giới, Mục tiêu 8 về việc làm, Mục tiêu 10 và 12 về sản xuất và tiêu dùng có trách nhiệm, cũng như Mục tiêu 17 về hợp tác quốc tế để triển khai tất cả 16 mục tiêu khác”
Tuy nhiên, khi xem xét các trụ cột chính của phát triển bền vững theo cách tiếp cận truyền thống gồm kinh tế, xã hội và môi trường, chúng ta cần nhận thức sâu sắc hơn về tầm quan trọng của trụ cột chính trị và an ninh. Theo GS TS Hoàng Đình Phi , phát triển bền vững cần dựa trên ít nhất 5 trụ cột, hoặc thậm chí nhiều hơn để tương ứng với 17 mục tiêu phát triển bền vững.
Dựa trên các nguyên tắc của Đảng Cộng sản Việt Nam về độc lập, tự chủ, tự cường và giá trị cốt lõi “Độc lập – Tự do – Hạnh phúc”, chúng ta cần đề cao vai trò của trụ cột chính trị với sự ổn định vững chắc. Đây là yếu tố nền tảng quan trọng nhất, sau đó mới đến trụ cột kinh tế, đảm bảo sự phát triển bao trùm, nơi mọi người dân và doanh nghiệp đều được hưởng lợi từ thành quả phát triển kinh tế. Hạnh phúc và ấm no là thước đo của sự phát triển kinh tế, thông qua việc tạo mới và giữ vững việc làm ổn định, đặc biệt là việc làm trong các ngành công nghiệp công nghệ cao, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số và kinh tế tri thức.
Trụ cột thứ ba là xã hội mục tiêu công bằng và bình đẳng. Công bằng là tạo cơ hội cho mọi người, còn bình đẳng là tạo điều kiện để họ hưởng thụ cơ hội đó dựa trên năng lực và sự đóng góp, đi đôi với trách nhiệm đối với quốc gia.
Trụ cột thứ tư là môi trường. Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức. Các yếu tố cấu thành môi trường tự nhiên như hệ sinh thái thực vật, động vật, đất, nước, không khí, tài nguyên,… đang có dấu hiệu xuống cấp. Mặc dù việc ban hành các nghị quyết của Đảng và các bộ luật của Nhà nước đang ngày càng tiệm cận với chuẩn mực quốc tế, tạo nên một nền pháp lý văn minh, nhưng quá trình thực thi pháp luật vẫn còn nhiều thách thức do liên quan đến văn hóa, lịch sử, truyền thống và các mâu thuẫn kinh tế. Chúng ta cần nhìn nhận cả điểm sáng và điểm tối để từng bước giải quyết.
Trụ cột thứ năm quan trọng không kém là an ninh phi truyền thống. Theo GS. TS Hoàng Đình Phi: Ngay cả khi các trụ cột khác như chính trị, kinh tế, xã hội, môi trường đều ổn định và được duy trì tốt, thì mọi nỗ lực phát triển sẽ trở nên vô nghĩa nếu an ninh phi truyền thống không được đảm bảo. An ninh phi truyền thống bao gồm ba yếu tố cốt lõi: Sự an toàn, sự ổn định và tính bền vững của bất kỳ lĩnh vực nào. Ví dụ, an ninh kinh tế không chỉ là tăng trưởng GDP hai con số mà còn phải xem xét liệu sự tăng trưởng đó có đảm bảo an toàn, ổn định và bền vững trong dài hạn hay không, cơ cấu ngành công nghiệp có phù hợp với xu thế công nghệ hay không.
Với an ninh phi truyền thống, chúng ta cần xem xét sự ổn định và an toàn của trụ cột chính trị. Các rủi ro phi truyền thống cũng đe dọa nghiêm trọng đến sự an toàn, ổn định và bền vững của nền kinh tế, xã hội và môi trường. Các vấn đề như buôn lậu, trốn thuế, rửa tiền, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, thiên tai,.. có thể xóa sạch những thành quả phát triển kinh tế, chính trị, xã hội đã đạt được. Do đó, việc giữ vững các thành quả này thông qua đảm bảo an ninh phi truyền thống là cực kỳ quan trọng.
TS Hoàng Đình Phi cho biết, trong 30 năm qua, Giáo sư đã theo dõi khoảng 90% chiến lược ở các cấp, đặc biệt là cấp bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp, còn mang tính chung chung, thiếu tính cụ thể và khả thi. Điều này dẫn đến việc chúng ta bỏ lỡ nhiều cơ hội phát triển công nghệ và thị trường.
Từ đó, GS.TS. Hoàng Đình Phi cũng đề xuất 4 hướng trọng tâm để củng cố nền tảng phát triển bền vững:
Thứ nhất, về tự chủ chiến lược, Việt Nam cần chủ động hội nhập và xây dựng các chiến lược cụ thể dựa trên năng lực nội tại, hợp tác quốc tế và sự tham vấn từ các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân.
Thứ hai, về quản trị chiến lược, cần có những quy định rõ ràng về trách nhiệm pháp lý đối với những người tham gia quản trị chiến lược, tương tự như trong luật môi trường, để đảm bảo tính nghiêm minh và hiệu quả.
Thứ ba, về đào tạo chuyên nghiệp, cần đẩy mạnh đào tạo, nâng cao tư duy chiến lược cho đội ngũ cán bộ, lãnh đạo, trang bị cho họ kiến thức, kỹ năng và công cụ quản trị chiến lược.
Thứ tư, về tổ chức tư vấn độc lập, xây dựng các tổ chức tư vấn độc lập, có năng lực và uy tín, để hỗ trợ công tác hoạch định và thực thi chiến lược.
